Hoe word je assertief op het werk: 5 tips

30 juli 2024

Assertief op het werk, voor jezelf opkomen, grenzen aangeven, nee zeggen. Hoe je het ook wilt noemen, veel mensen hebben er moeite mee. Zeker op het werk, waar je te maken hebt met mensen die je niet zelf hebt uitgekozen, hiërarchie en (dominante) managers en collega’s.

Wat is assertief zijn?

Assertief zijn betekent dat je op een duidelijke en zelfverzekerde manier voor jezelf opkomt, zonder daarbij de gevoelens van anderen te schaden.

Het houdt in dat je je mening, behoeften en gevoelens uitdrukt op een respectvolle manier, terwijl je de grenzen van anderen respecteert.

Wanneer je assertief bent, kun je “nee” zeggen zonder schuldgevoel, vragen om wat je nodig hebt, en open en eerlijk communiceren. Je neemt verantwoordelijkheid voor je eigen acties en emoties, zonder anderen te manipuleren of te overheersen.

Kortom: assertief zijn draait om zelfrespect én respect voor anderen in communicatie en gedrag.

Hoe word je assertiever op het werk?

Goed nieuws voor iedereen die wel wat assertiever zou willen zijn: assertiviteit kun je leren! Met deze tips zet je meteen de eerste stappen zet naar meer assertiviteit op de werkvloer.

Om de tips tastbaar te maken, hebben we de ervaringen van Sila toegevoegd, een deelneemster van de training Persoonlijke effectiviteit.

Het kan best zijn dat iemand teleurgesteld is, boos wordt of je onaardig vindt als je nee zegt. En natuurlijk maakt dat het extra moeilijk om toch achter je antwoord te blijven staan. Ter geruststelling: het is onmogelijk om iedereen tevreden te stellen. Maar dat betekent niet dat jij je in allerlei bochten moet wringen.

Sila kwam erachter wat haar tegen hield om voor zichzelf op te komen. “Ik wil anderen niet teleurstellen. Dat iemand teleurgesteld zou zijn in mij, zou ik heel erg vinden. Zeker mijn leidinggevende. De gedachte alleen al!

Vervolgens vroeg ik me af: is die ander eigenlijk wel teleurgesteld als ik nee zeg? Ik ben het gaan navragen bij mijn collega’s en wat bleek? Niemand zei teleurgesteld te zijn als ik nee zeg. Ze zeiden wél dat ze teleurgesteld zijn als ik eerst ja zeg en daarna alsnog terugkrabbel. Want dan hadden ze het al veel eerder aan een ander kunnen vragen. Des te meer reden dus om vaker en eerlijk nee te zeggen.

Nu moest ik nog een manier vinden om daadwerkelijk nee te zeggen. Ik zei bijvoorbeeld: ik vind het vervelend als ik je teleurstel, maar ik kan je niet helpen. Zo maakte ik het voor mezelf veel minder groot.”

Assertief zijn begint bij weten waar je grenzen liggen. Als mensen maar over jouw grenzen heen blijven gaan, wordt het steeds moeilijk om die grens te voelen. Met onderstaande tips kom je erachter wat jouw grenzen zijn.

• • Houd eens bij wat je eerste reactie is als iemand aan je vraagt om iets voor hem te doen. Voorafgaand aan ‘ja’, heb je waarschijnlijk in je hoofd al een hoop bezwaren bedacht.
  • Zeg nooit direct ja, vraag bedenktijd. Zo creëer je tijd voor jezelf om een goede afweging te maken.
  • Ga eens na waarom je tegen sommige opdrachten juist wél ja wilt zeggen. Bijvoorbeeld omdat je het belangrijk vindt of interessant. Als je weet waar je ja tegen zegt, weet je ook waar je nee tegen zegt.

Sila bepaalde ook haar grenzen door een maximum te stellen aan de tijd die ze aan werk voor anderen wilde besteden. “Op woensdagmiddag is het vaak wat rustiger en heb ik meestal wel wat tijd over. Dus ik bedacht me dat ik alleen ja zeg als ik het op woensdagmiddag kan doen en het me maximaal 3 uur kost. En anders niet. Zo werd nee zeggen een stuk eenvoudiger, zelfs tegen mijn leidinggevende. Ik had er immers goed over nagedacht.”

Als je eenmaal weet waar je nee tegen wilt zeggen, komt de volgende uitdaging om de hoek kijken. Het daadwerkelijk uitspreken. Mensen die minder assertief zijn, hebben de neiging om sorry te zeggen. ‘Oh, sorry, zo bedoel ik het niet. Sorry, ik heb geen tijd. Oh sorry, dat wist ik niet.’

Maar hoe moet het dan wel?

• Zeg in drie zinnen nee: in de eerste zin kom je voor jezelf op. In de tweede zin toon je begrip voor de ander en in de derde zin kom je weer voor jezelf op. Bijvoorbeeld: “Nee, ik kan je niet helpen. Ik begrijp dat dat voor jou heel vervelend is. Maar ik heb geen tijd.”
• Houd het kort. Hoe meer uitleg je geeft, hoe meer ruimte er ontstaat voor discussie. En dan laat je je misschien alsnog overhalen.
• Blijf je antwoord herhalen als iemand blijft doorvragen: nee, ik kan je niet helpen.

Sila: “Ik had een collega die me altijd toch nog probeerde over te halen. Waarom ik dan niet even kon helpen? Ik had toch wel éven tijd? Het duurt echt maar even! De volgende keer doe ik weer iets voor jou. Jij hebt het zó gedaan, mij kost het veel meer tijd. Echt alles gooide hij altijd in de strijd. Inmiddels ga ik er niet meer op in en blijf ik herhalen: nee, ik kan je niet helpen of nee, dat lukt me niet. In het begin voelt het raar, maar het werkt echt!

En ik wil je mijn ultieme omdenk-tip ook geven. Uiteraard kun je altijd terugkomen op je besluit als je toch een keer ja zegt terwijl je eigenlijk nee bedoelt. Maar ik draai het liever om. Ik zeg nu: nee, ik kan je niet helpen. Maar als ik me bedenk, ben je de eerste die het hoort!”

Maak je collega’s deelgenoot van je voornemen om meer voor jezelf op te komen en dat je vaker nee gaat zeggen. Zo maak je de uitdaging minder zwaar voor jezelf, kunnen ze je helpen om je aan je voornemen te houden én je kunt ze alvast vertellen waar je sowieso nee tegen zegt.

Alles wat je aandacht geeft, groeit. Zo is het ook met assertiviteit. Hoe meer aandacht je eraan besteedt dat je assertiever wilt worden, hoe moeilijker het wordt. Kom voor jezelf op en richt je aandacht vervolgens weer op andere dingen. En relativeer: zó belangrijk ben je ook weer niet. Als jij het niet doet, doet een andere collega het wel.

Sila heeft nu al een tijdje geoefend met assertiviteit en ze merkt de positieve gevolgen. “Ik dacht altijd dat ik heel aardig was door ja te zeggen, maar nu weet ik dat ik aardiger ben door néé te zeggen. Ik krabbel niet meer terug op het laatste moment en als ik ja zeg tegen een verzoek, doe ik het van harte. Collega’s weten nu waarvoor ze me kunnen vragen en ik help nu met veel meer plezier.”

Cursus assertiviteit op het werk volgen?

Ook assertiever worden op het werk? Lees alles over persoonlijke effectiviteit, lees meer tips om je assertiviteit te vergroten of schrijf je in voor onze training Persoonlijke effectiviteit waar je je leert uitspreken en voor jezelf leert opkomen. Hierdoor ga je met meer plezier en zelfvertrouwen naar je werk.