Om een ander iets bij te kunnen brengen, heb je didactische vaardigheden nodig. Wat is didactiek en hoe kun je jouw vaardigheden op dit gebied verbeteren? In dit artikel vertellen we het je stap voor stap.
Inhoud
Wat zijn didactische vaardigheden?
De vaardigheden die nodig zijn om anderen iets te kunnen leren noemen we didactische vaardigheden. Daar komt meer bij kijken dan je op het eerste gezicht zou denken.
Zo moet je allereerst diepgaande kennis hebben van datgene wat je probeert over te brengen. Je moet helder en enthousiasmerend kunnen communiceren, maar ook organisatorisch sterk zijn, kunnen presenteren en om kunnen gaan met weerstand en onverwachte situaties.
Voorbeelden van didactische vaardigheden
Wanneer we het hebben over didactische vaardigheden kun je onder andere aan deze vaardigheden denken.
- Vakkennis begrijpen en overbrengen
- Helder communiceren
- Theorie in de praktijk toepasbaar maken
- Enthousiasmeren en inspireren
- Presenteren, coachen en/of onderwijzen
- Feedback geven (en ontvangen)
- Omgaan met vragen, weerstand en reacties
- Omgaan met verschillende leerstijlen
Didactische vaardigheden toepassen op het werk
Didactische vaardigheden zijn breed toepasbaar. Natuurlijk in het onderwijs, maar zeker ook op de werkvloer.
- Inwerken van nieuwe collega’s
- Nieuwe werkprocessen uitleggen aan bestaande collega’s
- Interne of externe presentaties geven
- Trainen van collega’s en klanten
- Leerproces vormgeven en begeleiden van collega’s, stagiairs of zij-instromers
- Toetsen of kennisniveau op peil is
Valkuilen van didactiek op het werk
Een ander iets nieuws leren, hoe moeilijk kan het zijn? Toch komt er meer bij kijken dan je zou denken. Dit zijn enkele bekende valkuilen.
Tijdsdruk
De dagelijkse operatie heeft in de meeste organisaties de hoogste prioriteit. Daar wordt het geld mee verdiend. Ontwikkeling is ook belangrijk, maar het mag niet te veel tijd kosten. Als trainer is het daarom belangrijk om precies genoeg kennis over te dragen. Niet te intensief, maar alles moet wel verteld worden.
Alleen maar theorie
Onervaren trainers hebben de neiging om alleen kennisoverdracht te gebruiken om iemand iets nieuws te leren. Maar dat is meestal niet voldoende. Je leert bijvoorbeeld veel beter door over een onderwerp te discussiëren of door het zelf in de praktijk te proberen.
Motivatie is niet vanzelfsprekend
Binnen het onderwijs mag je verwachten dat leerlingen gemotiveerd zijn. Ze hebben immers zelf voor de studie gekozen. In het bedrijfsleven is niet iedereen intrinsiek gemotiveerd om te leren. Vaak wordt iets van hogerhand opgedragen. Het is de kunst om ook die mensen te bereiken en te enthousiasmeren.
One size fits all
Binnen een organisatie krijg je met allerlei verschillende mensen te maken. Denk aan verschillende generaties, culturen, interesses en capaciteit. Om te zorgen dat het geleerde goed overkomt, zul je je flexibel moeten opstellen.
Competitie in plaats van samenwerking
In een competitieve werkomgeving kunnen werknemers terughoudend zijn om kennis te delen of te leren van elkaar, uit angst dat dit hun eigen positie verzwakt. Het is goed om hier bewust van te zijn en de didactiek erop aan te passen.
Weerstand tegen verandering
Nieuwe werkprocessen uitleggen, betekent vaak ook omgaan met weerstand. Medewerkers die de verandering op wat voor manier dan ook raakt, zitten niet altijd te wachten op een andere werkwijze. Ze zien het nut er niet van, hebben geen baat bij verandering, denken het beter te weten of zijn bang niet te kunnen voldoen aan de nieuwe eisen.
Tips om didactische vaardigheden te verbeteren
Train je medewerkers of collega’s en vraag je je af hoe je het nóg beter kan doen? We delen tien praktische tips met je.
1. Formuleer leerdoelen
Een leerdoel is de basis van didactiek. Wat wil iemand (of een groep) leren? Toets alle informatie die je wilt delen aan dit leerdoel. Draagt wat ik wil vertellen bij aan het behalen van dit doel? Zo niet, dan kun je het schrappen.
2. Kennisniveau inschatten
Wanneer het niveau voor de ontvanger te hoog is, haakt hij af. Maar wanneer het te laag is ook. Het is daarom de kunst om precies goed te zitten. Met een beetje ervaring kun je dit inschatten, maar je kunt het vooraf ook peilen door bijvoorbeeld een (online) vragenlijst op te sturen naar de deelnemers waarmee je hun kennis test.
3. Communicatie is key
Iemand anders iets leren begint met goede communicatie. Duidelijk communiceren betekent dat je boodschap maar op één manier te begrijpen is. Maar vergeet niet om ook de interactie aan te gaan. Door te vragen naar een samenvatting, oplossing of de mening van de ontvanger, wordt het geleerde beter verwerkt.
4. Werk aan je presentatieskills
Ben je erg zenuwachtig voordat je aan een presentatie begint? Dat komt het overdragen van kennis meestal niet ten goede. Door een cursus Presenteren te volgen, kun je oefenen in een veilige omgeving. Werk aan je presentatievaardigheden en presenteer met meer zelfvertrouwen.
5. Zorg voor voldoende afwisseling
De aandachtsboog van een gezonde volwassenen is ongeveer 45 minuten. Dat betekent dat iemand maximaal 45 minuten met aandacht naar jouw presentatie kan luisteren. Heb je meer kennis om over te dragen? Zorg dan voor voldoende afwisseling met bijvoorbeeld rollenspellen, discussies, opdrachten en pauze.
6. Houd rekening met verschillende leerstijlen
Niet iedereen leert op dezelfde manier. De Amerikaanse psycholoog David Kolb definieerde vier leerstijlen, waarvan iedereen één of meerdere voorkeursstijlen bezit. Tijdens presentaties of trainingen is het aan te raden om alle vier de stijlen terug te laten komen, zodat iedereen de informatie goed tot zich kan nemen.
7. Ondersteun ook achteraf
Als er geen structurele ondersteuning of herinnering is na een leeractiviteit, kan het lastig zijn om het geleerde toe te passen in het dagelijkse werk. Dit kan demotiverend werken. Zorg daarom dat er ook achteraf ondersteuning beschikbaar is. Bied bijvoorbeeld praktijkcoaching aan. Of hang na de toolboxmeeting posters op met een samenvatting van de nieuwe veiligheidsinstructies.
8. Zet je in om een leercultuur te creëren
In sommige organisaties zit leren niet in de organisatiecultuur. Fouten worden bijvoorbeeld gezien als falen in plaats van een kans om te leren. Medewerkers zullen dan minder geneigd zijn om nieuwe dingen uit te proberen en daardoor minder leren. Als dit binnen jouw organisatie het geval is, pak het probleem dan bij de wortel aan en geef bij het management aan dat verandering nodig is.
9. Vraag om feedback
Wil je beter worden in trainen, instrueren en uitleggen? Vraag dan aan je ‘klanten’ om feedback. Om eerlijke antwoorden te stimuleren kun je na afloop van een leersessie een anonieme online vragenlijst opsturen. Doe dit zo snel mogelijk, zodat de ervaring nog vers in het geheugen ligt.
10. Volg een praktische cursus
Ben je een kei in je vak en wil je jouw kennis graag overdragen op anderen? Voor het effectief trainen van anderen zijn vaardigheden nodig die je nu nog niet beheerst. Een ervaren trainer kan je die als geen ander bijbrengen. Volg de cursus Train de trainer en leer de belangrijkste didactisch vaardigheden.
Didactiek is een superkracht!
Je didactische vaardigheden ontwikkelen levert veel op. Zo draag je bij aan de groei en ontwikkeling van medewerkers, maar verhoog je ook de productiviteit, verbeter je automatisch je organisatievermogen en vergroot je mogelijk zelfs verkoopkansen.
Stuk voor stuk redenen die jouw waarde binnen de organisatie vergroten. Doen dus! Schrijf je in voor de cursus Train de trainer en ontwikkel je didactische vaardigheden.
Wil je interne trainer worden en jouw kennis en ervaring delen met collega's? Leer er alles over!
