27 augustus 2024

Verschillende onderzoeken beweren dat communicatie voor het grootste deel non-verbaal is. Het gaat vaak niet om wat je zegt, maar hoe je iets zegt. En daar zit eigenlijk wel wat in. Want iemand die ‘lijkt mij een goed idee’ zegt met gefronste wenkbrauwen en zijn duim omlaag, bedoelt waarschijnlijk het tegenovergestelde.

Inhoud

Wat is non-verbale communicatie?

Met non-verbale communicatie bedoelen we alle manieren waarop iemand communiceert, zonder woorden te gebruiken. Dit wordt ook wel lichaamstaal genoemd. Een boodschap bestaat namelijk slechts voor een deel uit woorden. Met je houding, gebaren, gezicht en stem breng je ook informatie over.

Vormen van non-verbale communicatie

Op welke manieren kun je non-verbaal communiceren?

Lichaamshouding: onderuitgezakt met je armen over elkaar geeft een andere boodschap af dan een open houding.

Oogcontact: het wel of niet houden van oogcontact wordt vaak gekoppeld aan interesse voor het gesprek.

Gezichtsuitdrukking: een glimlach betekent (meestal) dat de communicatie positief is. Fronsen niet.

Intonatie: door hard of juist zacht te praten kan je boodschap veranderen.

Nabijheid: hoe dichtbij je staat, kan iets zeggen over de boodschap.

Gebaren: door gebaren of bewegingen te maken met je handen of lichaam kun je je communicatie verduidelijken.

Onbedoelde lichamelijke reacties: zweten of blozen kan onbedoeld onderdeel worden van de communicatie.

Lichaamstaal is geen exacte wetenschap

Non-verbale communicatie betekent niet altijd hetzelfde. Iemand die met zijn armen over elkaar zit, is niet altijd ongeïnteresseerd. Hij of zij kan het ook gewoon koud hebben of gewoon lekker zitten. En sommige mensen praten van nature gewoon altijd zacht. Dat betekent niet dat ze verlegen zijn.

Voorbeelden van non-verbale communicatie

Ondanks dat lichaamstaal niet altijd zwart-wit is, zijn er toch veel voorbeelden van non-verbale communicatie waar de meeste mensen dezelfde betekenis aan geven. We noemen er een paar.

Met armen over elkaar zitten: dit komt defensief of gesloten over. Alsof iemand zichzelf probeert te beschermen of afstand wil bewaren.

Iemand niet aankijken: vermijden van oogcontact kan duiden op verlegenheid, ongemak, of een gebrek aan interesse. Het kan ook worden geïnterpreteerd als onoprechtheid.

Jezelf groot maken: jezelf groter maken door rechtop te staan of je armen in je zij te doen, straalt dominantie of zelfverzekerdheid uit .

Schreeuwen terwijl je dichtbij iemand staat: dit komt agressief of intimiderend over; je gebruikt je fysieke nabijheid en stemvolume om de ander te overweldigen.

Zuchten: een zucht kan frustratie, vermoeidheid of ongeduld uitdrukken zonder dat er woorden aan te pas komen.

Glimlachen: glimlachen straalt uit dat je vriendelijk en positief bent en dat je het eens bent met de ander. Hoewel het ook kan worden gebruikt om ongemak of sarcasme te maskeren.

Met je vingers tikken op een tafel: dit kan ongeduld, nervositeit of verveling uitdrukken.

Hoe belangrijk is non-verbale communicatie?

Non-verbale signalen kunnen een boodschap versterken of juist tegenspreken. Het maakt communicatie volledig en authentiek. Het helpt om vertrouwen op te bouwen, samenwerkingen te verbeteren en misverstanden te voorkomen. Maar het versterkt ook de onderlinge relaties door begrip en empathie te bevorderen.

Lichaamstaal zegt vaak zelfs meer dan woorden, zeker bij het tonen van emoties en intenties.

Oefeningen voor betere non-verbale communicatie

1. Oogcontact oefenen

Merk je dat je niet graag iemand aankijkt tijdens een gesprek? Oefen oogcontact door met iemand te praten en probeer tijdens het gesprek 50% van de tijd actief oogcontact te houden. Let niet te veel op het gesprek, maar vooral op het oogcontact. Dit helpt om oprechte betrokkenheid en vertrouwen uit te stralen. Begin met korte periodes en bouw dit langzaam op om het zo natuurlijk mogelijk te maken.

2. Oefen lichaamstaal in de spiegel

Observeer je eigen lichaamstaal door naar jezelf te kijken in de spiegel tijdens een telefoongesprek. Dit helpt je bewust te worden van je houdingen en gezichtsuitdrukkingen. Welke verbeteringen zie je? Probeer deze actief toe te passen tijdens je volgende telefoongesprek en vervolgens in fysieke gesprekken.

3. Actief leren luisteren

Oefen actief luisteren door tijdens gesprekken te knikken, glimlachen en verbale bevestigingen te gebruiken zoals “ik begrijp het”. Dit toont aan dat je aandachtig bent en betrokken bij het gesprek. Het versterkt de band met je gesprekspartner en bevordert effectieve communicatie. Lees ook ‘Boost je communicatie met het LSD-model’ voor meer uitleg en een voorbeeld.

4. Vraag feedback op lichaamstaal

Vraag vrienden of collega’s om feedback over je lichaamstaal tijdens gesprekken. Dit helpt je om te begrijpen hoe je non-verbale signalen overkomen. Vraag om eerlijk te zijn, hoe ongemakkelijk het ook is.

5. Non-verbale communicatie in rolspel

Wil je partner, een vriend of een familielid ook graag zijn of haar lichaamstaal verbeteren na het horen van jouw ervaringen? Stel voor om rollenspellen te spelen waarbij je verschillende non-verbale signalen, zoals open of gesloten houdingen en expressies, uitprobeert. Dit helpt je om in een veilige omgeving te oefenen.

Non-verbale communicatie in verschillende culturen

Werk je met mensen uit verschillende culturen? Houd dan rekening met verschillende interpretaties van dezelfde non-verbale communicatie.

Een aantal voorbeelden:

Oogcontact: in Nederland wordt oogcontact gezien als teken van verbinding en aandacht. Terwijl langdurig oogcontact in Japan juist als onbeleefd wordt ervaren. Men kijkt vaak weg als teken van respect.

Duim opsteken: in Nederland is dit een positief gebaar. In Griekenland of het Midden-Oosten kan dit gebaar echter als beledigend worden ervaren.

Lachend knikken: in Nederland wordt het gezien als een teken van begrip of instemming. In India kan een knik juist onzekerheid of twijfel uitdrukken, afhankelijk van de situatie.

Handen schudden: in Nederland is handen schudden een gangbare manier van begroeten, vooral in formele situaties. In Thailand begroet men elkaar liever met een lichte buiging en samengevouwen handen.

Persoonlijke ruimte: in Nederland houden mensen tijdens gesprekken over het algemeen een behoorlijke fysieke afstand. In Latijns-Amerika staan mensen vaak dichterbij elkaar. Afstand nemen kan als onvriendelijk worden gezien.

Wijzen met een vinger: in Nederland is het meestal niet aanstootgevend om met een vinger naar iets of iemand te wijzen. Op de Filipijnen wordt dit echter als onbeleefd beschouwd. Daar wijst men liever met de hele hand of de lippen.

Armen over elkaar: in Nederland kan dit een neutrale of defensieve houding zijn. In Zuid-Korea is het nog erger en wordt het als arrogant en onbeleefd gezien, vooral in formele situaties.

Communicatieve vaardigheden verbeteren

Wil je aan de slag met jouw (non-verbale) communicatieve vaardigheden? Schrijf je dan in voor de cursus Effectief communiceren op de werkvloer. Door te werken aan je communicatie zal de samenwerking met collega’s en je relatie met klanten verbeteren.

Wil je specifieke vaardigheden ontwikkelen? Kijk dan eens bij onze schriftelijke communicatietrainingen of onze trainingen in communicatie & persoonlijke effectiviteit.