HR Adviseur Marieke heeft te maken met een vergrijzend personeelsbestand en dat neemt alleen maar toe. Hoog tijd voor actie! In dit artikel lees je haar ervaringen en plan van aanpak.
Inhoud
Wat is vergrijzing precies?
Laten we eerst eens kijken wat vergrijzing eigenlijk is: eenvoudig gezegd betekent het dat het aandeel van oudere mensen in de totale bevolking toeneemt. Dit heeft meerdere oorzaken:
- Hogere levensverwachting: door betere gezondheidszorg, voeding en leefomstandigheden leven mensen langer.
- Dalend geboortecijfer: er worden steeds minder kinderen geboren, waardoor jongere generaties kleiner worden in verhouding tot oudere generaties.
- Babyboomgeneratie: er is een grote groep mensen geboren vlak na de Tweede Wereldoorlog (de babyboom). Deze groep bereikt nu de pensioengerechtigde leeftijd, wat de vergrijzing versnelt.
Gevolgen vergrijzing op de werkvloer
We schreven er al eerder over: op de werkvloer anno nu werken vier generaties. De generatie waar we het in dit artikel over hebben zijn de babyboomers die nu 61 jaar of ouder zijn. Hieronder op een rijtje wat de gevolgen van vergrijzing op de werkvloer zijn.
1. Verminderde motivatie
Oudere medewerkers vinden het vaak lastig om gemotiveerd te blijven.
Dit komt deels omdat:
- de eindstreep in zicht is: ‘waarom zou ik dit allemaal nog moeten doen, ik zit mijn tijd wel uit’;
- het de zoveelste verandering is in hun loopbaan: dit hebben we al eens geprobeerd, dit is het zoveelste kunstje);
- ze minder snel leren en moeite hebben met de technische vooruitgang.
2. Kennisverlies
Met het vertrek van oudere medewerkers verlies je als organisatie veel kennis, ervaring en historisch besef.
3. Toenemend verzuim
Oudere werknemers hebben een grotere kans op chronische aandoeningen en herstellen minder snel. Als er sprake is van fysiek werk, kan het lichaam na een lange loopbaan versleten zijn.
Maar ook mentaal kunnen oudere werknemers klachten ontwikkelen. Ze naderen het einde van hun loopbaan, jongere mensen nemen het over, andere manieren van werken, snelle ontwikkelingen: allemaal factoren die kunnen bijdragen aan psychische klachten.
4. Hogere werkdruk jongeren
Een kleiner aandeel werkenden moet dezelfde hoeveelheid werk doen, de economie draaiende houden en belastingopbrengsten genereren voor sociale voorzieningen. Dit leidt tot een hogere werkdruk voor jongere werkenden, wat het risico op uitval groter maakt.
Waarom werkgeluk een deel van de oplossing is
Natuurlijk weet Marieke al een hele tijd dat vanaf 2025 binnen een paar jaar 5% van het personeelsbestand de organisatie gaat verlaten in verband met pensioen. Tot nu toe heeft ze het voor zich uitgeschoven om eens serieus te kijken naar de gevolgen hiervan en eventuele oplossingen.
Maar ze merkt aan alles dat ze ermee aan de slag moet.
Ze heeft steeds vaker gesprekken met oudere medewerkers die het moeilijk vinden om gemotiveerd te blijven en de verzuimcijfers lopen ook op. Toch lijkt het alsof ook leidinggevenden en het management zich nog niet zo bewust zijn van de problemen die de vergrijzing met zich kan meebrengen.
Marieke is ervan overtuigd dat werkgeluk een cruciale factor is om gezond te kunnen doorwerken tot aan je pensioen. In een memo aan het MT om de vergrijzing binnen het personeelsbestand onder de aandacht te brengen mét haar advies, zet ze een paar effecten van meer werkgeluk op een rijtje:
- Langer doorwerken wordt aantrekkelijker: wanneer medewerkers werkgeluk ervaren, blijven ze langer gemotiveerd en betrokken. Dit is essentieel nu medewerkers steeds langer actief (moeten) blijven op de arbeidsmarkt.
- Fysieke en mentale gezondheid verbeteren: gelukkige medewerkers hebben minder last van stress en fysieke klachten. Dit verlaagt het ziekteverzuim en zorgt voor een betere werk-privébalans.
- Bevordert kennisdeling: werkgeluk zorgt voor een cultuur waarin medewerkers bereid zijn hun kennis en ervaring over te dragen. Dit helpt om het verlies van expertise te beperken wanneer iemand met pensioen gaat.
- Betere samenwerking en minder verloop: wanneer medewerkers werkgeluk ervaren, voelen ze zich meer verbonden met de organisatie en hun collega’s, wat het verloop vermindert en de teamdynamiek versterkt.
Actiepunten voor meer werkgeluk
Marieke besluit om niet alleen te werken aan het werkgeluk van haar oudere collega’s maar ook aan haar eigen werkgeluk. Ze krijgt energie van het coachen, adviseren en begeleiden van werknemers en leidinggevenden dus ze besluit om daar meer tijd voor vrij te maken. Daarnaast wil meer de focus leggen op maatwerkoplossingen. Hieronder welke actiepunten ze gaat oppakken.
1. Persoonlijke gesprekken
Marieke gaat regelmatig korte, persoonlijke gesprekken voeren met medewerkers zodat ze meer inzicht krijgt in hun wensen en uitdagingen om zo samen te komen tot ideeën om hun werkplezier te vergroten.
2. Ontwikkelmogelijkheden
Ze merkt dat leidinggevenden de neiging hebben om minder te investeren in de (persoonlijke) ontwikkeling van oudere medewerkers. Terwijl meer werkgeluk nauw samenhangt met groei. Daarom wil Marieke inzetten op kleine en haalbare leertrajecten zoals interne kennisdeling, mentorschap of korte trainingen. Zo krijgen oudere medewerkers de kans om zich te ontwikkelen tot mentor of leermeester en profiteren jongere medewerkers van hun kennis en ervaring.
3. Flexibele werktijden
In sommige levensfases is flexibiliteit cruciaal, bijvoorbeeld als iemand een jong gezin heeft. Maar uit gesprekken met oudere collega’s blijkt dat ook zij graag meer flexibiliteit willen.
Dat kan meerdere redenen hebben: de een heeft meer hersteltijd nodig, de ander wil meer tijd hebben voor hobby’s, gezin en familie, vrijwilligerswerk of reizen, en de derde heeft te maken met mantelzorgtaken.
Daarom gaat ze de mogelijkheden onderzoeken van deeltijd werken, hybride werken of aangepaste werktijden.
4. Waardering en erkenning
Oudere werknemers vertellen Marieke dat ze het gevoel hebben dat ze niet gezien en gehoord worden. Alsof ze er niet meer zo toe doen. Toen ze dit met leidinggevenden deelde, gaven die toe dat ze inderdaad denken dat oudere medewerkers hun sporen verdiend hebben en minder behoefte hebben aan complimenten of betrokkenheid bij nieuwe ontwikkelingen.
Het effect daarvan is dat oudere werknemers zich buitenspel gezet voelen, inderdaad minder betrokken zijn en sneller in de weerstand zitten.
Ze bespreekt met leidinggevenden dat een simpel compliment of het vieren van mijlpalen een wereld van verschil kan maken en dat ze juist gebruik kunnen maken van de kennis en ervaring van oudere werknemers.
5. Verbinden van generaties
Marieke wil generaties meer met elkaar verbinden door ze van elkaar te laten leren. Ze denkt eraan om masterclasses te organiseren waarbij werknemers (jong én oud) hun kennis kunnen delen. Ook wil ze intervisiebijeenkomsten faciliteren waarbij verschillende generaties kunnen bespreken waar ze tegenaan lopen in hun werk. Verder wil ze oudere werknemers meer betrekken bij onboardingstrajecten zodat ze meer in contact komen met nieuwe en vaak jongere medewerkers.
Vergrijzing als kans
De vergrijzing is een uitdaging, maar ook een kans. Door werkgeluk centraal te stellen, kun je de negatieve gevolgen beperken en zorgen voor een betrokken, gemotiveerde en duurzame organisatie. Want werken werkgeluk is natuurlijk niet alleen een antwoord op de vergrijzing, maar ook een investering in een organisatie waarin iederéén floreert.
Benieuwd wat je nog meer kunt doen voor oudere werknemers binnen je organisatie? Lees dan ook ons artikel Hoe motiveer je medewerkers die de pensioenleeftijd naderen?
