Voel je altijd de druk om te presteren? Of het nu gaat om deadlines halen, indruk maken op collega’s of alles tot in de puntjes perfect doen – prestatiedrang kan zowel een drijvende kracht als een last zijn. In dit artikel ontdek je hoe je prestatiedrang herkent en hoe je ermee om kunt gaan.
Inhoud
Wat is prestatiedrang?
Prestatiedrang is de sterke behoefte om goed te presteren en succes te behalen. Dit kan positief zijn omdat het je helpt om doelen te bereiken en gemotiveerd te blijven. Maar het kan ook doorslaan: je voelt de constante druk om het altijd beter te doen en bent bang om te falen. Dit kan zich uiten in lange werkdagen, perfectionisme en onnodige stress.
Wanneer wordt het een probleem?
Prestatiedrang wordt ongezond als:
- je het gevoel hebt dat je zonder uitmuntende prestaties niet goed genoeg bent.
- je stress ervaart omdat je denkt dat er veel vanaf hangt.
- je werk nooit ‘af’ voelt en je het moeilijk loslaat.
- je bang bent voor kritiek of falen.
- je perfectionisme je tegenhoudt om taken af te ronden.
- je werk je privéleven negatief beïnvloedt.
Het risico is dat de opbouwende stress door ongezonde prestatiedrang kan leiden tot uitputting en uiteindelijk burn-out.
Voorbeelden van prestatiedrang in de praktijk
- Je organiseert een personeelsuitje en bent bang dat het niet goed genoeg is. Je steekt er veel te veel tijd en energie in. Je wilt dat iedereen de tijd van zijn leven heeft en dat er nog jaren over nagepraat wordt, terwijl een eenvoudige activiteit of borrel ook voldoende kan zijn.
- Je moet een simpele presentatie geven aan je team om de resultaten van een klant te bespreken. Je stelt zulke hoge eisen dat je er veel stress van krijgt en zelfs medicatie overweegt om je weer rustig te maken.
- Je bent verkoper en haalt elke maand netjes je target. Toch heb je pas het gevoel dat je ertoe doet wanneer je over je target heen gaat.
Onderliggende oorzaken
Waarom heb je zoveel behoefte aan presteren? Hieronder delen we veelvoorkomende oorzaken. Welke komt jou bekend voor?
- Angst voor falen of afwijzing: je wilt niet teleurstellen.
- Externe verwachtingen en maatschappelijke druk: je voelt de druk om succesvol te zijn.
- Eigenwaarde koppelen aan prestaties: je wilt erbij horen en vindt dat je pas waardevol bent als je iets bereikt.
Praktische tips bij ongezonde prestatiedrang
Het is lastig om prestatiedrang in één keer los te laten. Het is vaak een hardnekkige gewoonte. Maar met deze praktische tips zet je al een goede eerste stap.
1. Plan ‘goed-genoeg’-taken in
Kies dagelijks een taak die je niet tot in perfectie afmaakt, maar gewoon ‘goed genoeg’ doet. Door dit vooraf te beslissen, helpt het je om los te laten en effectiever te werken.
2. Stel een prestatieloze dag in
Neem één dag per week waarop je geen taken doet met een prestatiedoel. Doe alleen dingen die je leuk vindt, zonder dat ze nuttig hoeven te zijn. Merk je dat je toch weer wilt presteren? Fluit jezelf dan terug en ga iets anders doen.
3. Gebruik een timer voor taken
Werk in blokken van bijvoorbeeld 45 minuten aan een taak en stop wanneer de tijd op is. Ook als het nog niet ‘perfect’ is. Dit voorkomt dat je eindeloos blijft schaven aan details.
4. Schrijf je successen en inspanningen op
Houd een dagboek bij waarin je niet alleen behaalde doelen noteert, maar ook wat je geleerd hebt. Dit helpt je om vooruitgang te zien zonder de focus op een bepaalde output.
5. Oefen met ‘nee’ zeggen
Begin klein, bijvoorbeeld door een extra taak van een collega af te wijzen zonder schuldgevoel. Dit helpt je om grenzen te stellen.
6. Stel een ‘klaar = klaar’-regel in
Kies een moment op de dag waarop je stopt met werken. Ook als je het gevoel hebt dat je nog meer kunt doen. Morgen weer een dag! Dit voorkomt overbelasting.
7. Schrijf je grootste angsten op en weerleg ze
Als je bang bent om te falen, schrijf dan op wat het ergste is dat kan gebeuren. Wat zou er gebeuren wanneer je presentatie morgen als ‘gewoon’ wordt ervaren in plaats van ‘geweldig’? Vaak blijkt dat het minder erg is dan je denkt.
8. Deel je worsteling met iemand anders
Praat met een vriend, collega of coach over je prestatiedrang. Dit helpt om het te relativeren en vermindert de druk.
9. Kijk met humor naar jezelf
Merk je dat je weer probeert te overpresteren? Maak er dan een grapje van naar jezelf. ‘Oh, daar gaat hij weer hoor. Hij is bang dat hij niet goed genoeg is als zijn rapport niet het beste is wat zijn manager ooit heeft gezien.’ En stop er daarna mee. Door jezelf van een afstand te bekijken, leer je de absurditeit van je eigen gedrag inzien.
Gezond werkklimaat creëren
Werkgevers kunnen een grote rol spelen in het voorkomen van ongezonde prestatiedrang. Een gezonde werksfeer en een realistische werkdruk zorgen ervoor dat medewerkers met plezier naar hun werk gaan. Dit verkleint de kans op stress en burn-out.
Wil je hiermee aan de slag? Volg dan de cursus Duurzame inzetbaarheid en vitaliteit binnen de organisatie. Samen zorgen we voor een gezonde, duurzame werkomgeving!
Moeite om je uit te spreken en voor jezelf op te komen? Oefen in een veilige omgeving aan je sociale vaardigheden. Na afloop sta je sterker in je schoenen en werk je prettiger samen.
