Veel mensen zouden wel wat sterker in hun schoenen willen staan en duidelijker hun grenzen aangeven. Zowel op het werk als privé. Maar waar ligt de grens tussen assertief en onredelijk zijn? Aan de hand van tien voorbeelden leggen we het verschil uit.
Inhoud
Voor jezelf opkomen
Voor jezelf opkomen betekent dat je duidelijk aangeeft wat je wilt, denkt en voelt, zonder dat je over de grenzen van anderen heen gaat. Dit kan op je werk zijn, bijvoorbeeld als je je werkdruk wilt bespreken met je manager. Maar ook privé, door aan te geven dat je ergens geen zin in hebt. Het is een balans tussen opkomen voor jezelf en rekening houden met je omgeving.
De do’s en don’ts
Hoe kom je op een goede manier voor jezelf op, zonder de relatie met anderen te schaden? Check deze tien do’s en don’ts.
✅ Duidelijke communicatie
Wees helder en direct over wat je (niet) wilt. Draai niet om de hete brij heen, maar wees duidelijk. Houd het wel bij jezelf en probeer waar mogelijk een oplossing aan te dragen.
Als je het bijvoorbeeld al erg druk hebt en je leidinggevende vraagt je met spoed nog een taak op te pakken, kun je zeggen: “Ik heb het daar op dit moment te druk voor. Kunnen we samen kijken naar de prioriteiten?” Zo laat je zien dat je betrokken bent, maar ook je grenzen bewaakt.
❌ Passief-agressief gedrag
Soms kan het verleidelijk zijn om frustratie op een indirecte manier te uiten, bijvoorbeeld door sarcastische opmerkingen of vage verwijten. Toch is het zelden een slimme zet.
Stel dat je steeds wordt overgeslagen bij een project, dan helpt het niet om te zeggen: “Oh, blijkbaar ben ik niet goed genoeg voor dit team.” Dit zorgt er alleen maar voor dat de sfeer verslechtert. Beter is om het direct te bespreken en aan te geven dat je ook graag een kans krijgt.
✅ Grenzen stellen
Grenzen stellen zorgt ervoor dat je niet constant over je eigen grenzen heen gaat om anderen te pleasen. Nee zeggen is niet onbeleefd, als je het maar op een respectvolle manier doet.
Stel dat een collega je steeds vraagt om taken van hem over te nemen, dan kun je antwoorden: “Ik wil je helpen, maar ik heb mijn eigen deadlines. Misschien kunnen we samen naar een andere oplossing kijken?” Dit toont begrip, zonder dat je jezelf overbelast.
❌ Voortdurend klagen
Het signaleren van problemen is goed, maar alleen klagen zonder oplossingen draagt weinig bij. Met een uitspraak zoals “Het management luistert toch nooit!” kun je je frustratie uiten, maar verandert niets. In plaats daarvan kun je beter zeggen: “Ik heb het gevoel dat ons team niet altijd gehoord wordt. Hoe kunnen we onze ideeën het beste aandragen?” Zo laat je zien dat je het probleem wilt aanpakken en meedenkt over een oplossing.
✅ Constructieve feedback geven
Feedback werkt het beste als je een probleem benoemt en daarbij oplossingsgericht denkt. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat onze vergaderingen vaak uitlopen, waardoor ik minder tijd heb voor mijn werk. Misschien kunnen we een strakkere agenda hanteren?” Op deze manier spreek je je uit zonder verwijtend over te komen. Dit maakt het makkelijker voor anderen om naar je te luisteren en samen naar verbeteringen te zoeken.
❌ Anderen kleineren
Voor jezelf opkomen betekent niet dat je anderen naar beneden moet halen. Jouw standpunt wordt niet sterker door iemand anders in een slecht daglicht te zetten.
Als je een fout van een collega bespreekt in een vergadering, zeg dan niet: “Nou, als hij zijn werk beter zou doen, hadden we dit probleem niet gehad.” Dit zorgt voor een negatieve sfeer en maakt samenwerken alleen maar lastiger. Een betere aanpak is: “Ik denk dat er miscommunicatie was, hoe kunnen we dit de volgende keer voorkomen?” Zo blijf je professioneel en oplossingsgericht.
✅ Zelfverzekerd maar vriendelijk reageren
Soms krijg je te maken met kritiek of onterechte beschuldigingen. In plaats van stil te blijven of in de verdediging te schieten, kun je kalm en professioneel blijven.
Stel dat iemand je ergens van beschuldigt wat niet klopt, dan kun je zeggen: “Ik begrijp je punt, maar ik heb het anders ervaren. Laten we samen kijken waar het misging.” Zo toon je zelfvertrouwen zonder onnodige confrontatie.
❌ Alles als conflict zien
Niet elk verschil van mening is een strijd die je moet winnen. Soms is het beter om open te staan voor een andere kijk op de situatie.
Als een collega een andere aanpak voorstelt, is “Dat slaat nergens op, mijn manier werkt beter!” niet de beste reactie. Een betere aanpak is: “Interessante aanpak, ik ben benieuwd hoe dat in de praktijk zou uitpakken.” Zo houd je de dialoog open en voorkom je onnodige spanningen.
✅ Je prestaties benoemen
Successen delen betekent niet meteen dat je arrogant bent. Je mag best laten zien waar je trots op bent.
Bijvoorbeeld tijdens een functioneringsgesprek: “Ik ben trots op hoe ik project X heb afgerond en ik heb veel geleerd. Ik wil graag meer verantwoordelijkheid om dit verder te ontwikkelen.” Zo laat je zien wat je hebt bereikt en toon je ambitie zonder opschepperig te zijn.
❌ Ongepaste eisen stellen
Voor jezelf opkomen betekent niet dat je altijd als eerste je zin moet krijgen. Als je bijvoorbeeld vakantiedagen wilt aanvragen, is het niet collegiaal om direct de beste dagen te claimen zonder overleg. Je kunt ook zeggen: “Ik heb een vakantie in gedachten, maar ik wil checken wat voor het team werkt.”
Jouw assertiviteit vergroten
Voor jezelf opkomen is een waardevolle vaardigheid die je zowel in je werk als privéleven helpt. Door op een duidelijke, respectvolle manier te communiceren en je grenzen aan te geven, zorg je voor een gezonde balans tussen jouw belangen en die van anderen.
Wil je hierin groeien? In de training Persoonlijke effectiviteit leer je hoe je op een assertieve manier voor jezelf opkomt, zonder over de grenzen van anderen heen te gaan. Zo vergroot je je zelfvertrouwen en sta je steviger in je schoenen.
Moeite om je uit te spreken en voor jezelf op te komen? Oefen in een veilige omgeving aan je sociale vaardigheden. Na afloop sta je sterker in je schoenen en werk je prettiger samen.
