Leidinggeven en voorbeeldgedrag: hoe zit dat precies?

11 maart 2025

Michiel is teamleider. Hij is scherp, gedreven en wil resultaten zien. De laatste tijd merkt hij dat zijn team minder goed presteert en hij bespreekt dit met zijn manager. Die is heel duidelijk: “Je kunt niet van je team verwachten dat ze zich gedragen zoals jij wilt, als je zelf het tegenovergestelde doet.” Oei, dat deed even pijn. Lees hoe Michiel hiermee omgaat.  

Het belang van voorbeeldgedrag

Als leidinggevende ben je de spiegel waarin je team zichzelf ziet. Jouw houding, communicatie en inzet zetten de toon. Bijvoorbeeld: je zegt als teamleider dat het belangrijk is om pauzes te nemen. Je laat dit zien door zelf te gaan lunchwandelen en gedurende de dag regelmatig even tijd te nemen om koffie te drinken en te kletsen met collega’s. Dat is goed voorbeeldgedrag.  

Zeg je als leidinggevende dat het belangrijk is om pauzes te nemen terwijl je zelf van uur tot uur in overleg zit en tijdens de lunchpauze achter je bureau zit te eten? Dan is dat slecht voorbeeldgedrag. Je woorden komen niet overeen met je daden.  

Medewerkers zijn meer betrokken, loyaal en productief wanneer hun leidinggevende het gewenste gedrag actief voorleeft.  

De effecten van geen of slecht voorbeeldgedrag

Als een teamleider slecht of geen voorbeeldgedrag laat zien, kan dit verschillende negatieve gevolgen hebben. Hier zijn enkele mogelijke gevolgen: 

• Verlies van respect en vertrouwen – Medewerkers verliezen het respect voor een leidinggevende die zich niet aan dezelfde normen en waarden houdt als zij. Dit kan het moeilijker maken om effectief leiding te geven.  
• Verminderde motivatie, betrokkenheid en productiviteit – Als een leidinggevende niet hetzelfde doet als hij van zijn medewerkers verwacht, kan dit leiden tot een gebrek aan inzet en betrokkenheid en verminderde productiviteit. 
• Negatieve werksfeer – Een gebrek aan goed leiderschap kan leiden tot frustratie, conflicten en een onprettige werkomgeving. 
• Hoge mate van verloop – Werknemers willen zich gewaardeerd en geïnspireerd voelen. Als ze zich niet gesteund voelen door hun leidinggevende, kunnen ze sneller op zoek gaan naar een andere baan. 
• Slechte samenwerking – Een leidinggevende die geen goed voorbeeldgedrag laat zien, kan bijdragen aan een gebrek aan samenwerking en communicatie binnen het team. 

Het begint bij jezelf

In Michiels team ging het steeds slechter. Deadlines werden gemist, medewerkers kwamen te laat bij afspraken en toonden steeds minder initiatief. Michiel wist niet goed wat hij eraan kon doen en overlegde met zijn manager. Zijn manager was blij dat Michiel naar hem toe kwam. Het was haar opgevallen dat Michiel zelf regelmatig te laat kwam bij overleggen kwam en vaak afgeleid was door zijn telefoon. Hij luisterde met een half oor en was slecht bereikbaar. Ze was al van plan geweest Michiel feedback te geven hierover, en nu was de perfecte gelegenheid.  

Ze vertelde wat haar was opgevallen en wat zijn gedrag voor effect kan hebben. Zijn manager was heel duidelijk: “Je kunt van je team niet verwachten dat zij zich op een bepaalde manier gedragen, als jijzelf het tegenovergestelde doet.” 

Het probleem was Michiel helder, zeker na de feedback van zijn manager.  

Praktische tips om voorbeeldgedrag te tonen

Goed leiderschap begint bij het tonen van het juiste voorbeeld. Als een teamleider verwacht dat het team zich op een bepaalde manier gedraagt, dan moet hij of zij dat zelf ook laten zien.  

Hoe zorg je ervoor dat jouw gedrag aansluit bij wat je van je team vraagt? Hier zijn vier concrete stappen: 

1. Wees consistent in je acties en woorden

Zeg niet alleen wat je belangrijk vindt, maar laat het ook zien. Als je punctualiteit waardeert, wees dan zelf op tijd en kom je afspraken na. Walk the talk. 

2. Geef openlijk je fouten toe

Fouten maken is menselijk. Door je eigen missers te erkennen, creëer je een cultuur waarin leren en groeien centraal staan. Dit moedigt je team aan om ook verantwoordelijkheid te nemen.  

3. Wees zichtbaar en benaderbaar

Toon betrokkenheid door aanwezig te zijn op cruciale momenten. Maak tijd voor informele gesprekken en laat zien dat je investeert in je team en niet alleen focust op resultaten. 

4. Vraag om feedback en handel ernaar

Nodig je team uit om jou te feedback te geven. Vraag bijvoorbeeld welk gedrag je kunt verbeteren en laat vervolgens zien dat je met die feedback aan de slag gaat. 

Van inzicht naar actie

Michiel besloot de dingen anders aan te pakken. Hij zorgde ervoor dat hij op tijd was bij overleggen en afspraken, legde zijn telefoon weg en concentreerde zich meer op het hier en nu. Hij merkte binnen enkele maanden dat de sfeer verbeterd was, de betrokkenheid toenam en er beter werd samengewerkt. En dat alleen door zijn eigen gedrag aan te passen. 

Zelf aan de slag als leider?

Er zijn verschillende manieren om te werken aan je leiderschap: volg bijvoorbeeld een training Persoonlijk leiderschap of een training Authentiek leiderschap. Je kunt ook denken aan een training Persoonlijke effectiviteit of Feedback geven. Deze trainingen helpen je te werken aan je voorbeeldgedrag en zo te bouwen aan een krachtig en gemotiveerd team.