20 december 2023

Een praktijkopleider begeleidt studenten, leerlingen of medewerkers in de dagelijkse werkpraktijk. Ook geeft hij het leerproces vorm achter de schermen. We vertellen je graag meer over deze belangrijke functie en hoe je zelf praktijkopleider kunt worden.

Inhoud

Wat is een praktijkopleider?

Een praktijkopleider is iemand die zich bezighoudt met het opleiden van medewerkers, leerlingen of stagiaires op de werkplek. Praktijkopleiders zijn vaak verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van het opleidingsplan en voor de begeleiding en beoordeling in de praktijk.

Praktijkopleiders worden ook wel eens praktijkbegeleiders genoemd, al is dit eigenlijk meer een overkoepelende term voor de verschillende soorten begeleiders. Iemand die alleen de begeleiding op de werkplek doet, wordt een werkplekbegeleider genoemd.

Lees ook: Alles over de verschillende soorten praktijkbegeleiders

Wat is het nut van praktijkopleiding?

Nieuwe medewerkers bezitten in veel gevallen enkel nog de theoretische kennis van een bepaald vak. Bijvoorbeeld als zij net van school komen of als stagiair bij een bedrijf komen werken. Om snel wegwijs te worden in de dagelijkse werkpraktijk, en het werk zo goed mogelijk uit te voeren, kan een praktijkopleider worden ingeschakeld. Deze opleider fungeert als een mentor voor de leerling.

Praktijkopleider in de praktijk

Praktijkopleider worden, betekent coach, docent en instructeur worden. Je zorgt dat leerlingen snel zelfstandig inzetbaar zijn en hun werk goed beheersen.

In het kort maken we onderscheid tussen drie soorten opleiding:

Opleiden van studenten en stagiair(e)s met weinig tot geen praktische kennis
Inwerken van nieuwe medewerkers
Trainen van collega’s die een nieuwe (of aanvullende) functie krijgen

Waar werken praktijkopleiders?

Praktijkopleiders werken bij bedrijven waar beroepspraktijkvorming een belangrijke rol speelt en het leren plaatsvindt door actief te zijn in de dagelijkse werkpraktijk. Denk hierbij aan bedrijven in de zorg, het onderwijs of de maakindustrie, maar ook aan technische bedrijven.

Wat doet een praktijkopleider?

Een praktijkopleider leert studenten, leerlingen of collega’s de kneepjes van het vak door middel van werkplekleren. Hij laat de praktische kant van het vak zien en draagt zijn kennis van zaken over in de dagelijkse werkpraktijk. Maar hij geeft ook het leerproces vorm achter de schermen.

De functie staat in het teken van het zo goed mogelijk overbrengen van het te leren werk.
De praktijkopleider organiseert, coördineert en bewaakt het leertraject van leerlingen bij hun leerbedrijven. Hij werkt samen met studenten, managers, beleidsmakers en de contactpersonen uit het onderwijs.
De praktijkopleider volgt ook de voortgang en ontwikkeling van de mensen die hij begeleidt en toetst hun vaardigheden tegen de criteria die het bedrijf of de onderwijsinstelling gesteld hebben.

Kortom: je bent de spil binnen je bedrijf als het gaat om ontwikkelen van mensen op de werkvloer!

Welke vaardigheden moet een praktijkbegeleider bezitten?

Om succesvol te zijn als praktijkopleider zijn verschillende vaardigheden vereist of handig om te bezitten.

We noemen de belangrijkste:

Didactische vaardigheden
Flexibel zijn en snel kunnen schakelen
Objectief kunnen opstellen
Communicatief vaardig
Deskundig binnen zijn vakgebied
Organisatorisch sterk
Integriteit en inlevingsvermogen
Juiste balans tussen betrokkenheid en afstand weten te vinden

Wat de praktijkopleider verder kenmerkt, is zijn leergierigheid, open houding, geduld, overtuigingskracht, onderhandelingsvaardigheden en doorzettingsvermogen.

Hoe word je praktijkopleider?

Om studenten en stagiaires te mogen begeleiden, zal je organisatie allereerst formeel erkend moeten zijn als leerbedrijf. In Nederland heeft de organisatie S-BB de wettelijke bevoegdheid om een erkenning tot leerbedrijf af te geven. Lees hier hoe dit gaat en wat de voorwaarden zijn.

Voor de opleiders zelf zijn er eigenlijk geen regels. Praktijkopleider worden, kun je dus in principe gewoon gaan doen. Heb je een natuurlijke aanleg voor opleiden en begeleiden? Dan kun je meteen aan de slag! Wil je liever wat beter beslagen ten ijs komen? Dan doe je er goed aan om de cursus Praktijkopleider te volgen.

Tips voor startende praktijkopleiders

Onderstaande tips zijn vooral gericht op leerlingen, studenten of stagiairs, al gaan veel tips natuurlijk ook op bij het inwerken of begeleiden van collega’s.

Voer altijd vooraf een kennismakingsgesprek met de leerling om zijn/haar verwachtingen duidelijk te krijgen.
Geef aan wat je verwachtingen van hem zijn als bedrijf en bekijk kritisch of de leerling en het bedrijf een goede match is.
Zorg voor een goede introductie op de eerste werkdag van de leerling.
Besteed aandacht aan een inwerkprogramma, hier heb je de gehele periode profijt van.
Geef niet alle informatie in één keer aan de leerling, maar doseer dit zodat hij dit in zijn eigen tempo kan verwerken.
Bied geleidelijk aan meer uitdaging en zorg voor afwisselende werkzaamheden.
Geef zelf het goede voorbeeld in gedrag en houding.
Zorg dat de leerling altijd weet bij wie hij op dat moment terecht kan met vragen.
Benoem wat goed gaat en laat de leerling zelf meedenken over hoe dingen beter zouden kunnen.
Probeer je in de leerling te verplaatsen en wees empathisch.
Toon belangstelling voor de interesse en bezigheden van de leerling.
Geef in een beoordeling met de leerling en school altijd aan wat zijn goede en zwakke punten zijn. Zorg ervoor dat dit vooraf besproken is met de leerling zodat hij in dit gesprek niet voor verrassingen komt te staan.

Jouw vaardigheden als praktijkopleider ontwikkelen

IMK opleidingen biedt verschillende trainingen aan voor praktijkbegeleiders (in spé).

Cursus Praktijkopleider: Leer de belangrijkste vaardigheden voor het vormgeven van het leerproces én voor een effectieve begeleiding van de nieuwe generatie.
Training Werkplekbegeleider: Ontwikkel de vaardigheden om leerlingen op de werkvloer te begeleiden in hun ontwikkeling en te enthousiasmeren over het vak.
Training Kwalificerend beoordelen: Ontdek hoe je een objectieve eindbeoordeling geeft over de beroepspraktijkvorming (BPV) en de competentieontwikkeling van leerlingen.

Bekijk hier alle trainingen binnen het thema Werkplekleren & Opleiden.