Volgens de X en Y theorie hangt de leiderschapsstijl van een manager af van zijn mensbeeld. Managers die denken dat medewerkers in de basis lui en ongemotiveerd zijn, zullen op een andere manier leiding geven dan managers die dit anders zien.
Inhoud
Wat is de X en Y theorie?
In het boek The Human Side of Enterprise (1960) beschrijft de Amerikaanse Douglas McGregor (sociaalpsycholoog en managementprofessor aan MIT) de X en Y theorie. Hij benoemt twee typische manieren waarop managers leidinggeven aan een team en waarom.
Theorie X: de ongemotiveerde werknemer
Volgens McGregor vindt een deel van de managers dat mensen van nature lui en ongemotiveerd zijn om te werken en het liefst zo weinig mogelijk doen. Deze managers zijn ervan overtuigd dat medewerkers geen ambitie of loyaliteit hebben richting de organisatie. Hun enige drijfveer is salaris.
Door dit mensbeeld kiezen de managers die de X theorie aanhangen ervoor om vooral taakgericht aan te sturen. Ze delegeren de taken en leggen uit hoe ze een taak moeten uitvoeren. Daarna controleren ze het resultaat. Dat moet wel: de medewerker interesseert het resultaat toch niets.
Theorie Y: de gemotiveerde werknemer
Aan de andere kant van het spectrum vinden we de managers die er vanuit gaan dat mensen van nature gemotiveerd zijn om het goede te doen. Dat ze leergierig zijn, verantwoordelijkheid nemen voor hun werkzaamheden en zich willen ontwikkelen. Ze hebben maar weinig sturing nodig.
Bij dit mensbeeld hoort een mensgerichte leiderschapsstijl. Door te achterhalen wat een medewerker motiveert, kunnen organisatiedoelstellingen aan persoonlijke doelstellingen gekoppeld worden. Door een coachende leiderschapsstijl te hanteren, kunnen managers hun medewerkers begeleiden om hun doelen te bereiken. Aansturing is eigenlijk alleen in het begin nodig.
Test jouw mensbeeld
Benieuwd welke theorie jij aanhangt? Download onderstaande vragenlijst in en je weet het meteen.
Voortborduren op de X/Y theorie
De X en Y theorie schetst een behoorlijk zwart-wit beeld van leiderschapsstijlen en opvattingen van managers. Sinds 1960 heeft de theorie zich verder ontwikkeld en hebben andere denkers voortgeborduurd op de ideeën van McGregor.
Theorie Z
Zo combineerde William Ouchi de Y theorie van McGregor met Japanse managementstijlen en kwam tot de Theorie Z. Deze theorie stelt dat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn om hun werk uit te voeren, zolang de organisatie waarvoor ze werken succesvol is. Door aan teambuilding en teamcultuur te werken, kan een grote loyaliteit ontstaan.
Tussen de manager en zijn teamleden bestaat een wederzijds respect. Teamleden waarderen de manager om zijn vakkennis en ondersteuning bij het uitvoeren van werkzaamheden. Door zelf het werk goed uit te voeren, kunnen ze opklimmen binnen de organisatie.
Situationeel leiderschap
Bij situationeel leiderschap staat niet het mensbeeld van de manager centraal, maar de situatie waarin een individuele medewerker zich bevindt. Aan de manager de taak om de juiste leiderschapsstijl in de juiste situatie toe te passen.
Daarbij wordt vooral gekeken naar de taakvolwassenheid. Nieuwe medewerkers hebben nog veel taakgerichte sturing nodig, terwijl ervaren professionals vooral mensgerichte ondersteuning nodig hebben.
Ontwikkel jouw leiderschapsvaardigheden
De X en Y theorie van McGregor is één van de vele manieren om naar leiderschap te kijken. Wil je ontdekken welke leiderschapsstijl bij jou past? Volg dan een leiderschapstraining van IMK Opleidingen. Lees ons artikel ‘Welke training past bij mij als leidinggevende?’ om de juiste keuze te maken.
